Wonen in een kelderbox? (Betere) Woonmogelijkheden voor jongeren met een licht verstandelijke beperking – Architectuur Lokaal

Ben je een jonge professional in de architectuur, zorg of projectontwikkeling? Heeft maatschappelijke problematiek je interesse en draag je vanuit je vak graag bij aan zorgvraagstukken? Wil je in korte tijd waardevolle actuele kennis en een opdrachtgeversnetwerk in de zorg opbouwen? Ben je een creatieve denker met plezier in complexe opgaven? Dan is dit misschien iets voor jou. Voor “Wonen in een kelderbox? (Betere) Woonmogelijkheden voor jongeren met een licht verstandelijke beperking” zoeken we 12 jonge professionals die ideeën willen ontwikkelen, waarin concept en financiering hand in hand gaan. Gezien de aard van de opgave zoeken we een kruisbestuiving tussen woningcorporatie- en zorgprofessionals, ontwikkelaars, architecten en ambtenaren van de gemeente Amsterdam.

Mensen met een (licht) verstandelijke beperking hebben een veilige woning en woonomgeving nodig waar ze zelfstandig kunnen wonen. Omdat zij lagere cognitieve vermogens en minder ontwikkelde sociale vaardigheden hebben, moet de woonomgeving aan specifieke eisen voldoen. Door nieuwe wetgeving kunnen zij niet meer in een instelling wonen en komen zij op dezelfde wachtlijst als elke woningzoekende; de wachttijd in Amsterdam is 10 jaar. In Amsterdam bestaat deze groep uit ongeveer 3000 mensen. Voor circa 50 mensen is de problematiek acuut – zij wonen in kelderboxen in Amsterdam-Nieuw West of zwerven over straat. Maar ook voor de rest nemen de problemen toe, met name voor jongeren. Gedragsproblemen, toenemende schulden en onveiligheid zijn enkele daarvan. Tegelijkertijd is er veel leegstand in de stad. Is er een slimme combinatie te bedenken die ook betaalbaar is? Of is er niets mis met die kelderboxen zolang ze beter worden toegerust voor het nieuwe gebruik? Zijn er andere oplossingen denkbaar waar tot op heden niet aan is gedacht? Op verzoek van oudervereniging KansPlus Amsterdam gaat De Olifantenkooi van Architectuur Lokaal op zoek naar oplossingen.

Wat is De Olifantenkooi?
De Olifantenkooi is een denktank van Architectuur Lokaal voor jonge professionals in ruimtelijke opgaven. De werkwijze kent vele varianten, maar bestaat altijd uit een reeks bijeenkomsten/intensieve workshops waarin wordt gewerkt aan creatieve oplossingen in actuele opgaven en processen. Om een optimale kruisbestuiving tot stand te kunnen brengen, sturen we – door middel van cases – nadrukkelijk op het ontwikkelen van nieuwe (ontwerp- en financiële) concepten. Voor optimale feedback en grotere kansen op een vervolg betrekken we zoveel mogelijk potentiële opdrachtgevers, mediapartners en andere deskundigen. De deelnemers aan De Olifantenkooi zijn elke editie andere.

De eerste doelstelling is om in nauwe samenwerking tussen verschillende disciplines nieuwe inzichten en nieuwe contacten op te doen. Ten tweede: het zoeken naar realiseerbare oplossingen, generiek of specifiek, op korte of lange termijn.
Eerder werkten jonge professionals binnen De Olifantenkooi onder andere aan scenario’s voor krimpgebieden (self-commissioned), leegstand (in opdracht van de gemeente Amsterdam) en zorg (in opdracht van Philadelphia). Van de 12 scenario’s die binnen deze drie ‘kooien’ zijn ontwikkeld, zijn er inmiddels zes opgenomen in de innovatieve Toolbox Financieringsconstructies van Agentschap NL (nu Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) van het Ministerie van EZ. In 2013 ontwikkelde De Olifantenkooi samen met jonge kunstenaars een nieuw plan voor het winkelgebied van Staphorst in opdracht van Het Instituut en de gemeente Staphorst.
Hiernaast zijn er buitenlandse uitwisselingen geweest, onder andere met Duitsland (2012: Elefantenkäfig i.s.m. de Nederlandse ambassade in Düsseldorf) rond het thema herbestemming van grote fabriekscomplexen in de stad, met Spanje (2013: Jaula de los Elefantes i.s.m. IAAC Barcelona) over zelfredzaam vastgoed en met Turkije (2014/2015: Fil Kafesi, i.s.m. Ankara Architecture Center en ONZ). De meest recente editie was een verkenning naar mogelijk hergebruik van de Koepelgevangenis in Breda. De oplossingen werden o.a. gepresenteerd bij de Provada en binnenkort aan alle medewerkers van het Rijksvastgoedbedrijf.
De projecten worden gerealiseerd met bijdragen van de probleemeigenaren en het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. De buitenlandse expedities worden mede gesteund door de ambassades, ministeries of bedrijven in de respectievelijke landen. Drie mentoren ondersteunen de deelnemers met hun rijke ervaring.

De opgave Zelfstandige woonruimte: voor mensen die ondersteuning krijgen uit de Wmo, maar door nieuwe wetgeving niet meer intramuraal kunnen wonen. Ze moeten dus (langer) thuisblijven. Dit is met name voor jonge volwassenen, die er aan toe zijn om zelfstandig te gaan wonen, en voor hun ouders en andere mantelzorgers een steeds groter wordend probleem. Jongeren met een beperking hebben meer tijd nodig om vaardigheden te leren en hun mantelzorgers worden zwaar belast wanneer zij thuis moeten blijven wonen; Geclusterd wonen: in een omgeving waar ambulante ondersteuning wordt geboden en waar meer mensen met een verstandelijke beperking wonen; Omgeving algemeen: een buurt waarin de bewoners zo zelfstandig mogelijk kunnen participeren met de juiste ondersteuning; waar ze welkom zijn, de sociale cohesie goed is en er activiteiten zijn waaraan zij zelfstandig kunnen deelnemen; In de buurt van: voorzieningen, openbaar vervoer, plaatsen waar iets te doen is;

Veiligheid: het gaat om een kwetsbare groep, die niet samen moet wonen met bijvoorbeeld mensen met psychiatrische problemen.

Een oplossing voor deze doelgroep ligt zelden exclusief in een woonoplossing. Het is van belang relaties te leggen met scholing, werk, vrijetijdsbesteding en gezondheid.

Mentoren
Omdat de oplossingen liggen in innovatief gebruik van vastgoed, zorgformules en woonruimte zijn de mentoren gezocht in velden die daarmee samen hangen. De mentoren zijn vernieuwers in hun werkveld met een schat aan ervaring:

Roel Steenbeek, vm. Voorzitter Raad van bestuur Ymere
Zjaak Maas, senior beleidsadviseur AMSTA Karaad
Elies Koot, ontwikkelaar bij KondorWessels
Adriaan Mout, architect en partner bij LEVS Architecten
De teams worden tevens bijgestaan door Stijn Dijksterhuis (Adviseur institutionele beleggers en woningcorporaties bij Finance Ideas).

26 november 2015 – 100/150 personen; LVB-Festival, Stayokay Zeeburg, Timorplein 21 Amsterdam
Tijdens het LVB-Festival in Amsterdam zullen de drie teams van De Olifantenkooi hun scenario presenteren.
Op deze dag komen alle betrokken organisaties samen om ontwikkelingen, problematiek en beleid rond licht verstandelijk beperkten te bespreken. In het blok Beleidsmakers/politiek tussen 14.00 en 17.00 uur worden de Olifantenkooiplannen plenair en in een 45 minuten durende workshop gepresenteerd. Tussen 20.00 en 22.00 uur worden de plannen voorgelegd aan de doelgroep zelf: ouders en hun woningzoekende kinderen.

Deelnemen – kosten en inschrijven
Deelname staat open voor startende architecten, ambtenaren en ontwikkelaars.

Geïnteresseerden kunnen zich aanmelden voor 14 september 2015 door een motivatie en cv te sturen naar [email protected]. Extra informatie is in te winnen bij [email protected].
Er is plaats voor 12 deelnemers die in drie teams zullen opereren. Architectuur Lokaal en de mentoren selecteren de deelnemers in de week 38. Uiterlijk 21 september 2015 ontvang je bericht.

Belasting: 20 uur in groepsverband, daarnaast is het raadzaam extra tijd te reserveren om de resultaten/gedachten/ideeën die tijdens de groepssessies ontstaan uit te werken.

De kosten voor deelnemers bedragen € 150,00 inclusief 21% btw als bijdrage in de materiële onkosten.
Plannen blijven eigendom van de deelnemende teams.

Bij- en nascholing
Door deel te nemen aan ‘Wonen in een kelderbox? (Betere) Woonmogelijkheden voor jongeren met een licht verstandelijke beperking’ behaal je verplichte uren voor bij- en nascholing voor de Architectentitel 2015. De Wet op de architectentitel verplicht een ingeschrevene in het architectenregister om de vakkennis op peil te houden door jaarlijks tenminste 16 uur (= 16 punten) aan bij- en nascholing te volgen. Alleen de aan de inhoudelijke activiteit bestede tijd wordt gerekend (dus niet reistijd, lunch- en koffiepauzes, borrels). De drie bijeenkomsten van De Olifantenkooi vinden plaats van 16.00 – 20.00 uur. Elke bijeenkomst levert dus 4 punten op.  Als je de hele dag bij de slotbijeenkomst op 29 oktober van 13.00 tot 22.00 uur bent, dan behaal je hiermee 9 punten. Een bewijs van deelneming wordt verstrekt.

Selectiecriteria
Uit je cv en motivatie blijkt het volgende:

• Je bent architect, ontwikkelaar of ambtenaar/beleidsmedewerker in de lvb-zorg;
• Je bent een startende professional. Leeftijd is een lastig gegeven, maar maximaal 35-40 jaar is een richtlijn. We gaan ervan uit dat je na je 35e een gedegen eigen (kennis)netwerk en ervaring hebt opgebouwd en in staat bent dat op eigen kracht verder te ontwikkelen. Zo niet, dan staat deelname vrij mits aan de andere criteria is voldaan;
• Je hebt affiniteit met de opgave;
• Je bent gemotiveerd om intensief samen te werken in een experimentele setting met zorginstanties, cliënten, architecten en ontwikkelaars.

Architectuur Lokaal is het onafhankelijke kenniscentrum voor bouwcultuur. Deze stichting stelt zich ten doel de kwaliteit van het opdrachtgeverschap te verbeteren en de uiteenlopende partijen in het bouwproces met elkaar in contact te brengen. De stichting heeft de culturele ANBI-status.

Kijk hier voor voorgaande edities.