Terugblik excursie herbestemming #5: Utrechts erfgoed – Architectuur Lokaal

Slideshow

Veel Utrechtse panden kregen de afgelopen jaren een nieuwe bestemming. Niet alleen monumenten, maar ook bedrijfspanden uit het eind van de twintigste eeuw. Dit brede scala kwam aan bod tijdens de excursie die Architectuur Lokaal op 23 mei 2012 organiseerde. Ook de nieuwe gebruikers zijn van diverse pluimage: woningzoekenden en startende ondernemers naast maatschappelijke functies als zorg, onderwijs en welzijn. Gebrek aan geld maakt fantasie des te belangrijker: ‘het is tijd om te dromen’.

Bartholomeus Gasthuis Al zes eeuwen lang is dit een huis waar ouderen wonen, leven en zorg ontvangen. Het complex met zijn Middeleeuwse kern is grondig aangepast aan de verschuiving naar kleinschalige zorg en wijkgerichte dienstverlening. Plannen voor een gesloten zorginstelling gingen van tafel, er kwam contact met de buurt. De opdrachtgever: ‘We hebben de bijzondere kwaliteiten van het monument gebruikt. De architect vond ruimte voor nieuwe functies. Dat maakte nieuwe geldstromen mogelijk naast het AWBZ budget.’ Een gast van het zorghotel: ‘De dienstverlening is helemaal top. En de plek is uniek’

Opdrachtgever: Bartholomeus Gasthuis;  Architect: op ten noort blijdenstein (ONB)

Vorstelijk Complex
Twee schoolgebouwen uit de jaren 20 en 30 met daartussen een modern theater. Het begon als een puinhoop (‘Ik vond hier het paleis van Doornroosje, met struiken die naar binnen groeiden’). Nu is The Colour Kitchen een succes voor de klanten en voor de jongeren die hier een bijzondere praktijkleerschool hebben. Het theater (‘een betere zaal is er niet in Utrecht’) wordt gebruikt door zowel professionals als buurtbewoners. De architect koos voor pragmatische oplossingen bij problemen die hij tegenkwam in de oudbouw (‘laat het maar zien’). Aan eisen van de brandweer moest wel onherroepelijk worden voldaan. Opdrachtgever: Stadsontwikkeling Gemeente Utrecht; architect: op ten noort blijdenstein (ONB)

NUtrecht
Deze door Sybold van Ravesteyn ontworpen autoherstelbedrijf ontpopt zich als leer en werkplek voor de NU generatie die zich niet thuis voelt in de oude instituten. Ook gevestigde ontwikkelaars proberen in de buurt bedrijfslocaties te revitaliseren, maar contact leidt tot een cultuurschok (‘wat zij low-budget noemen, is hier misschien over tien jaar het huurniveau’). Zonder geld, maar met een 24/7 inzet wordt in de oude hallen nieuwe bedrijfsruimte gemaakt. Bedrijven met oog voor de toekomst steunen het experiment.
Opdrachtgever: Ad de Jong, Nutrecht; visieontwikkeling: Felipe van Laar, + bindfabriek

Dutch Health Tec Academy Op bedrijventerrein Overvecht staat een fors pand van twee verdiepingen te verloederen zoals veel vergelijkbare panden in de omgeving. Schoolbestuurders zijn op zoek naar een locatie om vakopleidingen in gezondheidstechniek te bundelen. Er is verbeeldingskracht nodig om te zien dat hier een succesvolle combinatie mogelijk is. Volgens de architect is dit een onderschat gebouwtype waar voor weinig geld veel kwaliteit kan worden gerealiseerd: ‘maar je moet wel mensen hebben die bereid zijn om ervoor te gaan. Dit vraagt nogal wat van de eigenaar en de huurders’. Binnen het complex ontstaat een inspirerende leer- en werkomgeving. De ondernemersvereniging is blij met deze impuls. Het zou helemaal mooi zijn als ook buiten in de omringende openbare ruimte werd geïnvesteerd. Dat ligt moeilijk. ‘Het verdienmodel van de gemeente is gebaseerd op verkoop van grond. Ze hebben weinig mogelijkheden om aan te sluiten op een initiatief als dit, terwijl hier wel de toekomst ligt’.

Opdrachtgever: Dutch Health Tec Academy, het SVGB Kennis- en opleidingencentrum en de Kroongroup; architect: JHK Architecten

Gymzaalwoning
Een projectontwikkelaar bouwt appartementen in een dependance van het Christelijk Gymnasium (1916) aan de Oudegracht. De zijvleugel met gymzaal, kleedruimte en lerarenkamer blijft over. Dit lastig te verkavelen deel van het complex wordt als bedrijfsruimte verkocht aan een reclamebureau. Zecc architecten maakt een ontwerp voor de nieuwe functie. Dat gaat niet door, maar nieuwe kopers vragen aan Zecc een woning te ontwerpen in deze zijvleugel. ‘Wij houden altijd de waarde van het bestaande gebouw voor ogen. Wij voegen wel nieuwe elementen toe maar integreren deze in het bestaande gebouw. Zo kan je een tijdslijn zien in de woning’, aldus Steven Nobel van Zecc Architecten. Zo werd het karakteristieke ronde raam hergebruikt in de patio, die is toegevoegd aan de woning om meer daglicht te krijgen. De oude kleine ronde ramen zijn hergebruikt tussen de gang en de kinderkamers. Aan de voormalige functie van gymzaal herinnert nog het wandrek. De keuken en het woongedeelte zijn geplaatst in wat vroeger de gymzaal was. Aan de voormalige lerarenkamer hoefde weinig te gebeuren. Met eenvoudige middelen hebben opdrachtgever en architect een spannend resultaat bereikt. Opdrachtgever: particulier; architect: Zecc Architecten