Stichting Xenia wint Gouden Piramide 2016 – Architectuur Lokaal

Winnaar Rijksprijs Gouden Piramide 2016 Stichting Xenia Hospice. Foto Valerie Kuypers Slideshow Winnaar Rijksprijs Gouden Piramide 2016 Stichting Xenia Hospice. Foto Valerie Kuypers Hart en ziel, publicatie Gouden Piramide 2016, ontwerp Katja Hilberg Minister Blok overhandigt de trofee aan opdrachtgever Jacqueline Bouts van stichting Xenia. Foto Valerie Kuypers Opdrachtgevers Xenia Hospice Jacqueline Bouts en Piet van Veen. Foto Reyer Boxem

Op 26 november heeft minister Blok voor Wonen en Rijksdienst de Gouden Piramide uitgereikt aan Stichting Xenia voor het Xenia hospice voor jonge mensen in Leiden. De trofee werd in ontvangst genomen door opdrachtgever en directeur Jacqueline Bouts. De prijs bestaat naast de trofee uit een geldbedrag van € 50.000 en een architectuurplaquette.

Over het project
Verpleegkundige Jacqueline Bouts ontdekte dat er in Nederland geen voorziening bestond voor jongvolwassenen met een beperkte levensverwachting. Zij besloot deze leemte op te vullen en liet zelf een hospice voor jonge mensen bouwen, gesteund en geholpen door haar echtgenoot, architect Piet van Veen. Het Xenia-huis staat op een binnenterrein in het oude centrum van Leiden. De locatie en het ontwerp stellen de bewoners in staat om het normale leven van een jongvolwassene zoveel mogelijk voort te zetten. Er is een frisse en ontspannen sfeer gecreëerd, onder meer door de lichte kleurstelling die tot in het meubilair is doorgevoerd. Ramen lopen door tot aan de vloer en bieden bewoners ruim uitzicht op de tuin en het openbare binnenterrein, ook als zij op bed liggen. De tuin heeft een intiem karakter, mede dankzij de subtiele knik in de gevel en de bank die rondom een oude bruine beuk is geplaatst.

Bij de ontwikkeling werkten Bouts en Van Veen samen met onder meer het architectenbureau Mulder Van Tussenbroek. Het gebouw is eigendom van studentenhuisvester DUWO, die het verhuurt aan Xenia. De kosten voor de inrichting en de exploitatie worden voor een belangrijk deel opgebracht met donaties en sponsorbijdragen die de stichting Vrienden van Xenia werft. Bijzonder is ook de samenwerking met Leidse studenten, bijvoorbeeld geneeskunde en psychologie, die als vrijwilliger bij Xenia betrokken zijn.

Het juryoordeel
Rijksbouwmeester en juryvoorzitter Floris Alkemade: “De jury is zwaar onder de indruk van Xenia. De opdrachtgever adresseert op eigen initiatief een aantal punten waar wij als maatschappij voor staan: de grote veranderingen die zich afspelen in de zorg en de vraag hoe we de zorg terugbrengen van de grote instituten naar de stad en de woonwijken. De zorg voor jonge mensen met een beperkte levensverwachting is een enorm zwaar onderwerp, maar Xenia brengt deze op een bijna vanzelfsprekende wijze onder in de stad. Ze weet daarmee de stedelijke samenleving te verrijken en te raken. Het Xenia-huis ademt de onnadrukkelijkheid van een opdrachtgever en een architect die begaan zijn met hun missie, zonder zelf het podium te zoeken.”

Publicatie, documentaire en tv-uitzending
De beste inzendingen van de Gouden Piramide 2016 voor Architectuur worden uitvoerig beschreven in de publicatie ‘Hart en Ziel’, verschenen bij uitgeverij nai010 (ISBN 978-946-208-318-9). Het hoofdstuk met het juryverslag kunt u onderaan deze pagina lezen. Op de website van de Gouden Piramide is een documentaire over de vijf genomineerde opdrachtgevers te vinden. Avrotros zendt in Kunstuur een reportage uit over de winnende opdrachtgever: zondag 4 december, 17.40 uur, NPO 2.

De Gouden Piramide is een initiatief van de ministeries van IenM, OCW en BZK. De prijs wordt sinds 2003 jaarlijks uitgereikt; in oneven jaren voor gebiedsontwikkeling en in even jaren voor architectuurprojecten.
Architectuur Lokaal was lid van de technische commissie van de Gouden Piramide. Daarnaast verzorgt Architectuur Lokaal in opdracht van Projectbureau Gouden Piramide een aantal bijeenkomsten om de lessen die kunnen worden getrokken uit de Gouden Piramide-inzendingen van dit jaar breder te verspreiden.