Steunpunt Ontwerpwedstrijden – Architectuur Lokaal

Landelijk Steunpunt voor uitschrijvers van prijsvragen en meervoudige opdrachten door de Rijksbouwmeester opgericht bij Architectuur Lokaal.

“Meervoudige opdrachten en prijsvragen zijn belangrijke instrumenten in het architectuurbeleid. Dat leren we uit landen als Frankrijk, Duitsland en Zwitserland. Architectuurwedstrijden dragen op die manier bij aan de culturele en kwalitatieve dimensie van de fysieke omgeving. Zij bevorderen de competitie tussen ontwerpers, geven uitschrijvers een goed inzicht in de kwaliteiten van ontwerpers, stimuleren de vakinhoudelijke discussie en verhogen ook de publieke betrokkenheid bij de gebouwde omgeving. Kortom, in wedstrijden zitten alle ingrediënten die nodig zijn om kwaliteit in de stedebouw en in het landschap van Nederland te garanderen.” Aldus Margreeth de Boer, Minister van VROM in haar toespraak op 1 april, ter gelegenheid van de ondertekening van het Convenant wedstrijden op het gebied van architectuur, stedenbouw, landschapsarchitectuur en interieurarchitectuur en de presentatie van Kompas. Handleiding en voorbeeldmodellen bij het uitschrijven van prijsvragen en meervoudige opdrachten.

Op 1 april jl. is door 11 partijen uit de wereld van openbaar bestuur, ontwerp, opdrachtgevers en bouwbedrijven een convenant voor wedstrijden op het gebied van architectuur, stedenbouw, landschapsarchitectuur en interieurarchitectuur ondertekend (1). Doel van het convenant is het creëren van een wedstrijdcultuur in Nederland en het stimuleren van het inzetten van ontwerpwedstrijden bij ruimtelijke opgaven van cultureel belang.

Ook is op 1 april Kompas. Handleiding en voorbeeldmodellen bij het uitschrijven van prijsvragen en meervoudige opdrachten verschenen. In Kompas worden de voorbereidingen van een ontwerpwedstrijd stap voor stap doorlopen en worden aanwijzingen gegeven bij het organiseren van een ontwerpwedstrijd. Kompas is als bijlage bij het convenant opgenomen en wordt onderschreven door de ondertekenaars van het convenant.

Eén van de afspraken in het convenant is de oprichting van een steunpunt voor wedstrijduitschrijvers uit de publieke en particuliere sector. Dit steunpunt is nu ondergebracht bij de stichting Architectuur Lokaal (ontwerpwedstrijden.nl). Het steunpunt heeft verschillende taken toegewezen gekregen. Allereerst is het de bedoeling dat het functioneert als algemene vraagbaak en als zodanig opdrachtgevers stimuleert tot het uitschrijven van een ontwerpwedstrijd. Iedereen die overweegt om een ontwerpwedstrijd uit te schrijven kan contact opnemen met het steunpunt. Potentiële uitschrijvers kunnen terecht met vragen over de mogelijkheden en onmogelijkheden van ontwerpwedstrijden, de organisatie van een wedstrijd, en informatie verkrijgen over eerder georganiseerde wedstrijden. Daarnaast kan het steunpunt adviseren bij het kiezen voor een (type) wedstrijd en het gebruik van Kompas. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om het steunpunt te raadplegen bij het invullen van de voorbeeldmodellen. Het steunpunt kan niet (vakinhoudelijk) adviseren bij het opstellen van het programma van eisen. Daarvoor moet de hulp worden ingeroepen van mensen die afkomstig zijn uit de wereld van de ontwerpers. Het steunpunt kan wel als intermediair optreden tussen de uitschrijvers van eerder georganiseerde wedstrijden en uitschrijvers in spe, zodat de laatsten kunnen leren van de ervaringen van de eersten.

Tenslotte gaat het steunpunt zich bezighouden met de documentatie, evaluatie en periodieke rapportage van in Nederland georganiseerde prijsvragen en meervoudige opdrachten. Dat houdt in dat het steunpunt gaat bijhouden wat voor soort ontwerpwedstrijden in Nederland worden georganiseerd, bij welke opgaven een wedstrijd wordt gebruikt, welke knelpunten worden geconstateerd en hoe het gebruik van Kompas bevalt. Voor de uitvoering van deze taak is het steunpunt afhankelijk van informatie van de uitschrijvers. Daarom zullen de partijen die het convenant hebben ondertekend hun leden oproepen ontwerpwedstrijden te melden bij het steunpunt of bij de eigen organisatie. Dit gebeurt op basis van vrijwilligheid en heeft uitsluitend tot doel gegevens aan te leveren voor voorlichting, onderzoek en evaluatie in het kader van het convenant. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling om ontwerpwedstrijden te beoordelen. Ook knelpunten kunnen bij de betreffende organisatie of het steunpunt worden gemeld. In principe worden alle gelegenheden waarbij meerdere ontwerpers wordt gevraagd om een ontwerp te maken voor dezelfde opgave (en dus niet in samenwerking) als ontwerpwedstrijd aangemerkt, ook al komt het voor dat de opdrachtgever die naam er niet aan heeft gegeven. Alle soorten ontwerpwedstrijden kunnen worden gemeld, dus ook wedstrijden waarbij naast ontwerpers ook ontwikkelaars worden uitgenodigd.

De ondertekening van het convenant heeft consequenties voor de bestaande regelingen voor prijsvragen en meervoudige opdrachten, respectievelijk de Algemene Nederlandse Prijsvraagregelen (ANP) en de Regeling Meervoudige Opdracht (RMO). De BNA, BNI, BNS en de NVTL zullen hun leden geen sancties opleggen wanneer zij deelnemen aan wedstrijden die niet door de PPC zijn goedgekeurd en dus niet voldoen aan de ANP. De RMO, een regeling van de BNA, is per 1 april komen te vervallen. Dit geldt in ieder geval voor de duur van het convenant, die 3,5 jaar bedraagt.

(1) AVBB (nu: Bouwende Nederland), BNA, BNI, BNS (nu: BNSP), NEPROM, NVTL, NWR (nu: Aedes), ONRI, VNG en de ministeries van VROM en OCenW. Bij een vervolg op dit Convenant sloten ook de ministeries van Buitenlandse Zaken, LNV, V&W em Defensie zich aan.

Bron: Muriël Hendrikse en José van Campen, Architectuur Lokaal #16