Richtlijn Evenwichtige Architectenselecties – Architectuur Lokaal

Vandaag publiceren BNA, Architectuur Lokaal, TwynstraGudde en ZRi de Richtlijn Evenwichtige Architectenselecties. Deze richtlijn helpt om op een doelmatige en faire manier deelnemers te selecteren voor een architectenselectie. De richtlijn richt zich tot opdrachtgevers, adviseurs en architecten. Evenwichtige architectenselecties zijn een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

Balans
Het is slim om het aantal deelnemers aan een architectenselectie te beperken. Dat beperkt de transactiekosten en maakt het proces overzichtelijker. Daarom heeft een onderhandse selectie de voorkeur. Maar soms moet een opdracht openbaar aangekondigd worden. Dan biedt een voorselectie uitkomst. Zo’n voorselectie moet wel in balans zijn. “Die balans mist vaak. Opdrachtgevers beseffen niet altijd wat ze vragen”, aldus Fred Schoorl, directeur van de BNA. “Dat uit zich in onevenwichtige referentievoorwaarden en onduidelijkheid over het offertetraject. Veel architecten kunnen of willen niet deelnemen onder deze condities. Marktpotentieel wordt onderbenut. Dat is slecht nieuws voor alle betrokkenen.” De nieuwe richtlijn moet dit verbeteren.

Passende uitvraag
Veel opdrachtgevers hebben weinig ervaring met architectenselecties. Hoe kies je architecten voor een offerteaanvraag? Volgens Arnold Groeneveld van ZRi doen opdrachtgevers er goed aan niet in de valkuil van letterlijke referenties te trappen. “Dat werkt contraproductief en is bovendien niet toegestaan. Volgens de Gids Proportionaliteit moet je de geschiktheid van architecten beoordelen met kerncompetenties. Om dat doelmatig en proportioneel te doen moet je je verdiepen in de opdracht én de architectenbranche. Welke competenties zijn noodzakelijk en welke onderscheidend en hoe vertaal je dat naar respectievelijk evenwichtige eisen en selectiecriteria die de mededinging niet onredelijk beperken?” De nieuwe richtlijn geeft concrete tips en voorbeelden.

Doorkijk
De transactiekosten beperken werkt het beste als architecten zich concentreren op kansrijke selecties. “Ze moeten een soort businesscase maken”, aldus Iljan van Hardevelt van TwynstraGudde. “De richtlijn maakt inzichtelijk welke informatie verstrekt moet worden in de selectieleidraad om zo’n businesscase afweging te kunnen maken. De architecten kunnen dan de gevraagde inspanning en kosten afwegen tegen de kans van winnen en het verdienpotentieel en waarde van de opdracht. Je wil voorkomen dat architecten niet willen deelnemen of alsnog afhaken in de offertefase.” De opdrachtgever hoeft nog niet alle informatie te verstrekken in de voorselectie. Overdaad schaadt en drijft de transactiekosten op. “Vaak volstaat een beknopte doorkijk naar de offertefase, met welke inspanningen je als opdrachtgever verwacht.”

Open dialoog
Uiteindelijk moeten partijen de dialoog aangaan om voorselecties te optimaliseren. “De richtlijn geeft handreikingen voor die dialoog”, stelt Cilly Jansen, directeur van Architectuur Lokaal. “Een nota van inlichtingen is er niet voor niets. Dat is het moment om te praten over onvolkomenheden in de selectieleidraad. Dan kunnen partijen daarnaar handelen en elkaar hierop aanspreken. Dat komt ook het wederzijds vertrouwen en het eindresultaat ten goede.” Dit veronderstelt dat architecten tijdig en onderbouwd vragen stellen. Tijdig wil zeggen op een moment dat de opdrachtgever nog iets kan met vragen. Een professionele opdrachtgever adresseert die vragen zorgvuldig en voortvarend.

Breed draagvlak
De richtlijn is een initiatief van de BNA, Architectuur Lokaal, TwynstraGudde en ZRi. De richtlijn is tot stand gekomen met input van gemeenten, het rijk, architecten, adviseurs en aannemers. Al deze partijen erkennen de noodzaak om de aanbestedingspraktijk verder te verbeteren. De richtlijn is een toegesneden verdieping van de Handreiking Nader selecteren die Bouwend Nederland in het kader van de Actieagenda Beter Aanbesteden heeft opgesteld.

De Richtlijn Evenwichtige Architectenselecties kan hier worden gedownload.