Omgevingskwaliteit en participatie in 100 gemeentelijke omgevingsvisies – Architectuur Lokaal

De Nederlandse gemeenten werken aan hun omgevingsvisie: een strategische langetermijnvisie waarin zij hun identiteit en kwaliteiten beschrijven. Daarbij zetten zij hun ambities uiteen voor de fysieke leefomgeving in de komende 15 tot 25 jaar. De visies verwoorden de koers die de gemeenten willen varen bij te maken keuzes in de toekomst, met als achterliggend doel de omgevingskwaliteit voor hun inwoners te verbeteren.
Architectuur Lokaal heeft 100 vastgestelde visies doorgenomen. Op MijnOmgevingsvisie.nl is per gemeente aan de hand van deze visies een globaal beeld geschetst van proces, participatie, omgevingskwaliteit en opgaven. Hierbij ligt de focus op de inhoud van de omgevingsvisies en niet op juridische aspecten. Behalve deze 100 visies zijn – en worden – de omgevingsvisies van alle andere gemeenten op de website opgenomen zodra ze zijn vastgesteld.

Kenmerkende karakteristieken
De omgevingsvisies gaan over de leefomgeving in al zijn aspecten. Sommige gemeenten beschrijven uitgebreid wat zij verstaan onder omgevingskwaliteit; andere gemeenten doen dat beperkter. Ook laten zij zien hoe zij de visies hebben opgesteld via verschillende participatietrajecten en hoe zij de ruimtelijke inrichting van de gemeente in samenspraak met, of volgend op initiatieven van bewoners en andere belanghebbenden, in de toekomst willen ontwikkelen. Veel gemeenten hechten grote waarde aan de (deel)kwaliteiten en karakteristieken van de eigen omgeving. Zij vermelden daarbij hun ambities die ervoor moeten zorgen dat deze kwaliteiten op zijn minst worden behouden, maar het liefst worden versterkt. Om dat te bereiken worden allerlei maatregelen en doelen gesteld. Vaak worden die heel specifiek voor deelgebieden beschreven en van kaartmateriaal (visiekaarten) voorzien om een ‘vitaal toekomstperspectief voor de deelgebieden’ te bieden.

Alle vastgestelde visies die door de gemeenten zijn gepubliceerd, zijn te vinden op MijnOmgevingsvisie.nl

Regionaal beleid
De gemeentelijke opgaven worden in de visies in samenhang bekeken. Zij omvatten de vele aspecten van de leefomgeving: economie, wonen, mobiliteit, landschap, energietransitie, openbare ruimte. De schaal van de opgaven loopt van verdichting in stedelijk gebied tot versterking van landschappelijke en ecologische waarden in de hele gemeente. Op integrale wijze moeten alle ruimte-vragende functies een plek kunnen krijgen in gemeenten en regio. Dit vraagt niet alleen om gemeentelijk beleid maar ook om inbedding in regionale beleid: Regionale Woonagenda’s, Regionale Energie Strategieën, Regionale Omgevings Agenda’s, Regionale Investeringsagenda’s.

Achtergrond
Goede omgevingskwaliteit is één van de drie maatschappelijke doelstellingen van de Omgevingswet. De omgevingsvisies zijn vastgesteld vooruitlopend op de invoering van de Omgevingswet, naar verwachting per 1 januari 2023. Totdat de nieuwe wet in werking treedt vallen omgevingsvisies onder de huidige Wro.

De Omgevingswet bundelt allerlei wet- en regelgeving op het gebied van de leefomgeving in één wet. De wet zal voor burgers, bedrijven en overheden veel veranderen. De Omgevingswet is in het voorjaar van 2016 aangenomen door de Eerste Kamer en daarna in het Staatsblad gepubliceerd. Daadwerkelijk invoering van de wet is door de minister van VRO opgeschort naar januari 2023.