Nominaties Brabantse Stijlprijs bekendgemaakt – Architectuur Lokaal

Vier gemeenten zijn genomineerd voor de Brabantse Stijlprijs: Bergen op Zoom met de Grote Markt, Oosterhout met het Lukwelpark, Schijndel met de Glazen Boerderij en omgeving, en de gemeente Veghel met de herontwikkeling van het kerkdorp Zijtaart. Dit is op 26 juni bekendgemaakt door Yves de Boer, gedeputeerde van de provincie Noord-Brabant, tijdens het debat ‘De Brabantse Stijlprijs’.

De Brabantse Stijlprijs is een initiatief van ‘Mijn Mooi Brabant’. Met ‘Mijn Mooi Brabant’ realiseert de provincie Noord-Brabant samen met onderwijsinstellingen, maatschappelijke partijen en initiatiefnemers in de bestuursperiode 2011-2015 projecten die de ruimtelijke kwaliteit van Brabant verder versterkt. Uit 39 inzendingen voor de Brabantse Stijlprijs nomineerde de jury de volgende projecten:

De ‘woonkamer’ van Bergen op Zoom – gemeente Bergen op Zoom
De opknapbeurt van de Grote Markt staat centraal in de inzending ‘De woonkamer’ van Bergen op Zoom van de gemeente Bergen op Zoom. De herkenbaarheid als ‘woonkamer’ liet te wensen over. Het plein werd gedomineerd door parkerende auto´s. De vele historische gevels gingen schuil achter uitgebouwde terrassen. Wat ook gevolgen had voor de beleving van het plein als geheel. De gemeente trad op als goede ´huisvader´. In een kwaliteitsteam, als ware het een Brabantse familie, konden alle betrokken partijen zich samen beraden op de toekomst van de woonkamer. Op het plein parkeren nu geen auto’s meer, een uniforme bestrating met natuursteen keien benadrukt de eenheid van het plein en de permanente terrassen zijn transparanter geworden. De zomerterrassen bieden zicht op de fraaie historische gevels en het plein is inmiddels uitgegroeid tot Bourgondisch theater met evenementen van regionale betekenis.

De jury: “Hier is van een verrommeld plein een eenheid gemaakt met een neutraal, maar kwalitatief hoogstaand ontwerp. Het centrale armatuur is gedurfd en overstijgt de functie van verlichting. Het ensceneert de ruimte en is een mooi voorbeeld van ‘placemaking’.”

Lukwelpark – gemeente Oosterhout
Het bergen van hemelwater uit een aangrenzende woonwijk en het opknappen van het park staat centraal in de inzending ‘Lukwelpark’ van de gemeente Oosterhout. De woonwijk bij het park is door herstructurering dichter bebouwd. Hierdoor moet het park water gaan bergen om het vervolgens te kunnen afvoeren. De aantrekkingskracht van het park is in de afgelopen periode achteruit gegaan doordat de inrichting is in de loop van de tijd niet is aangepast aan veranderend gebruik. De gemeente heeft van de nood een deugd gemaakt en is met creativiteit en een positieve grondhouding zelf aan de slag gegaan. Betrokkenen en omwonenden hebben kunnen meepraten over de herinrichting. Het Lukwelpark is een park met stedelijke allure geworden. Een gebruikspark voor omwonenden met een natuurlijke en gevarieerde omgeving. Terreinglooiingen en natuurlijke oevers dragen bij aan een landschappelijke omgeving met fraaie doorzichten. Door waterpartijen tussen de flats te situeren zijn de flats een onderdeel van het park geworden.

De jury: “Prachtig voorbeeld van hoe een waterbergingsplan nieuwe verblijfskwaliteit in de openbare ruimte kan creëren, dat in de context van de droogte in Brabant navolging verdient. Ook bijzonder is dat de gemeente zelf het opdrachtgeverschap ter hand heeft genomen.”

De herinrichting van de Markt met de Glazen Boerderij en de Hoofdstraat – gemeente Schijndel
Centraal in de inzending ‘De Glazen Boerderij’ van de gemeente Schijndel staat een bijzonder gebouw, dat invulling geeft aan een gat op het marktplein van Schijndel. Het grote plein ontstond na bombardementen van Market Garden in 1944. Het marktplein was sinds jaar en dag onderwerp van discussie in Schijndel. In 1980 schreef Winy Maas een brief aan de gemeente om het gat te vullen met een publiek gebouw. De gemeente Schijndel voegde pas vele jaren later de daad bij het woord. Dit historische besluit resulteerde in een opdracht aan MVRDV, het bureau van Winy Maas, om een multifunctioneel gebouw te maken met een publieke functie. Op een zeer markante plek naast de kerk. Het gebouw is een uitvergroting van een Schijndelse boerderij en is geheel in glas uitgevoerd. De prints van de boerderij lijken net gebrandschilderde ramen. MTD Landschapsarchitecten kreeg de opdracht voor de herinrichting van de Markt en de openbare ruimte om de boerderij. Deze laatste heeft de karakteristieken van een Brabants boerenerf: deels verhard, deels onverhard en omzoomd met hagen. Het opdrachtgeverschap van de gemeente kenmerkt zich door visie, vastberadenheid, vertrouwen, vakmanschap, verantwoordelijkheid en vrijheid.

De jury: “Gedurfd plan op lokaal niveau niet alleen vanwege het gebouw, maar ook vanwege de openbare ruimte eromheen. Radicaal andere, zeer geslaagde ingreep die het bestaande typisch Brabantse dorpscentrum een enorme impuls heeft gegeven.”

Structuurvisie en herontwikkeling centrum Zijtaart – gemeente Veghel
Een opknapbeurt van het centrum van Zijtaart staat centraal in de inzending ‘herontwikkeling dorpskern Zijtaart’ van de gemeente Veghel. De onzekere toekomst van het grote klooster in Zijtaart was een belangrijke kwestie in het dorp. Het raakte de bewoners in hun hart: klooster, kerk en pastorie vormden immers de ziel van Zijtaart. Daarnaast waren er problemen met de kloostertuin, de school en het dorpshuis. Maar het kerkdorp met 1.500 inwoners had ook allerlei wensen. Vanuit een integrale benadering heeft de gemeente in Zijtaart de herontwikkeling van het dorp vormgegeven. Voortvarend, ambities en vasthoudend. Gesteund door een enthousiaste dorpsgemeenschap. En professioneel omarmd door een ruimtelijk ontwerper (Strootman Landschapsarchitecten i.s.m. Laagland’advies) en een procesbegeleider. Alle functies hebben een plek gekregen in het klooster. Daardoor is ruimte vrijgespeeld voor woningbouw en heeft de dorpskern een aantrekkelijke openbare ruimte gekregen. De band met de geschiedenis is versterkt doordat het klooster een nieuwe betekenis heeft gekregen. Het intensieve planproces heeft zijn vruchten afgeworpen. Bewoners uit Zijtaart hebben in werkgroepen problemen en ideeën op tafel gekregen. In bewonersavonden is stapsgewijs toegewerkt naar een gedragen en gedegen herontwikkeling van het kerkdorp Zijtaart.

De jury: “Uitgaande van het cultuurhistorische erfgoed zijn hier op allerlei niveaus verbindingen tot stand gebracht. Exemplarisch voor de opgave waar veel Brabantse gemeenten voor staan: hoe de bestaande kernen te vernieuwen en hoe dat economisch en sociaal haalbaar te maken?”

Jury

De jury bestaat uit:

• Architectuur en ruimtelijk ontwerp: Marc Glaudemans (directeur Fontys Academie voor Architectuur en Stedenbouw Tilburg);
• Brabantse cultuur, natuur en historie: René Bastiaanse (directeur Brabants Historisch Informatiecentrum/bekend van “De Wandeling” – populair tv-programma Omroep Brabant (tot 2005) mbt cultuur, historie, natuur, dorp-stad-regio);
• Architectuur en Ruimtelijk ontwerp: Janneke Bierman (directeur BiermanHenket Architecten/afstudeermentor Academies van Bouwkunst in Tilburg en Amsterdam);
• Ontwikkeling, beheer en behoud: Peter Glas (voorzitter Unie van Waterschappen; watergraaf Waterschap De Dommel);
• Kunst: Jeroen Doorneweerd (beeldend kunstenaar);
• Voorzitter, zonder stemrecht: Yves de Boer (gedeputeerde provincie Noord-Brabant);
• Secretaris, zonder stemrecht: Indira van ’t Klooster (Architectuur Lokaal).

Op 3 juli bezoekt de jury de vier genomineerde projecten. Op 15 september wordt de winnaar bekendgemaakt.