Ideeën voor koepelgevangenis Breda – Architectuur Lokaal

Slideshow Team 1 Foto Gurel Kutlular Team 1 Dome City Team 2 Foto Gurel Kutlular Team 2 Panopticon of Sustainable Life 2 Team 3 Foto Gurel Kutlular
Team 3 Radical Inclusion From Prison to Freezone Team 4 Foto Gurel Kutlular Team 4 Well Team 5 Foto Gurel Kutlular Team 5 Reflection

Vijf scenario’s voor de Koepelgevangenis in Breda
Op weg naar het afscheid van de Rijksbouwmeester kwam minister Stef Blok langs de koepelgevangenis in Haarlem. “Ik zou willen dat ik architect was, ik kreeg allerlei visioenen van wat je ermee zou kunnen doen”, aldus de minister. Hij werd op zijn wenken bediend. Bij de presentatie van de resultaten van De Olifantenkooi / Fil Kafesi op 28 maart jl. bij Architectuur Lokaal zijn vijf plannen van jonge Turkse en Nederlandse architecten en ontwikkelaars voor herontwikkeling van de koepelgevangenis Breda aangeboden aan Anneloes van Boxel, projectdirecteur bij het Rijksvastgoedbedrijf.

Constateringen
De vijf ontwerpen tonen een gevarieerd palet van mogelijke ingrepen, maar een aantal algemene conclusies is ook te trekken. 1) De meeste ontwerpen zijn gericht op lokale inbedding, maar herbestemming is niet vanzelfsprekend een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Collectieven, lokale ondernemers en andere stakeholders zijn minstens zo belangrijk; 2) Het herbestemmen van de koepelgevangenis(sen) is ook een (inter)nationale opgave; 3) De ontwerpen tonen aan dat het een uitdaging zal worden een sluitende businesscase te maken voor deze gevangeniscomplexen; 4) Voor optimaal behoud van de monumentale gebouwen is van belang dat minder interessante, latere toevoegingen worden gesloopt;

5) De kansen van herontwikkeling van het complex nemen toe naarmate de verbindingen met het omliggende gebied talrijker zijn, bijvoorbeeld door het verwijderen van het vele hekwerk en het maken van (ondergrondse) toegangswegen.

Waardevol
In haar reactie op de plannen zei Anneloes van Boxtel dat zij was verrast door de vele waardevolle ideeën die de vijf ontwerpteams hadden aangereikt: “Jammer dat er niet vijf koepels zijn”. Ze gaf aan graag verder te willen met de resultaten.

De vijf plannen

DOME CITY zet het complex om in een compacte, autonome stad-in-een-stad die alzijdig en ondergronds wordt ontsloten. Daarnaast maakt het team onderscheid tussen tijdelijke en permanente bestemmingen. Niet-monumentale gebouwen worden gesloopt. De Koepel zou een markthal kunnen zijn, het R-gebouw en het Huis van Bewaring worden herbestemd voor recreatie, woningen en horeca.
Team 1 Ali Dur, Egemen Nardereli en Onur Karadeniz (DURSTUDIO), Petar Zaklanovic (Basic City)

PANOPTICUM OF SUSTAINABLE LIFE 2 wil de Koepel tot icoon maken van de succesvolle duurzaamheidsstrategie van de gemeente Breda. Een netwerk van gele receptoren, verspreid door de stad, vangt geluiden, geuren en sporen van vervuiling op. De ‘oogst’ wordt tentoongesteld in de cellen van de Koepel. De rest van het complex doet dienst als educatiecentrum over duurzaamheid.
Team 2 Milan Bergh en Andrea Nienoord (APTO), Ozan Özdilek (ABOUTBLANK), Can Tamirci (Tamirci Architects), Bart van der Worp (Inspire)

RADICAL INCLUSION – FROM PRISON TO FREEZONE stelt vast dat de commerciële waarde van de Koepel nihil is. Maar als alle niet-monumentale gebouwen zijn verwijderd en de monumentale status niet al te letterlijk wordt genomen, ontstaan prachtige kansen voor alternatieve, publieke gebruiksfuncties die positief uitstralen (ruimtelijk en financieel) op de omliggende gebieden.
Team 3 Kutlu Bal (ikikerebir), Freek Dech (Dechnology), Alper Derinboğaz (SALON Architects), Uğur Sütcü (Atelier US)

WELL wil de Koepel opnieuw verbinden met het watersysteem van de singels van Breda. Daarnaast biedt het een ontwikkelingsstrategie waarbij het Rijk het complex aan de gemeente verkoopt, die het vervolgens onder de verantwoordelijkheid plaats van een gevarieerde selectie van lokale collectieven. Het programma bestaat uit een zwembad, shortstay-woningen, start-ups, restaurantjes en een gevangenismuseum.
Team 4 Arzu Şenel (ASarchitecture), Agnes van der Meij (METU), Ali Sinan, Sinem Kaya Akҫay Hasan Okan Çetin en Neris Parlak (Ali Sinan Architect)

REFLECTION stelt voor het hele complex te verkopen aan in woningen gespecialiseerde particuliere investeerders, behalve de Koepel. De Koepel wordt publiek en krijgt een nieuw waterplein, nadat het op het stedelijk waternet is aangesloten. De cellen kunnen aan het water gerelateerde functies krijgen. Je zou er bijvoorbeeld onder de zonnebank kunnen liggen, ze als (ver)kleedhokje kunnen gebruiken of als plekken om in te ontspannen
Team 5 Stef Bogaerds (Architectuur Lokaal); Durmus Gogus (351 Designstudio); Cansu Canaran, Burak Başci en Banu Aksel Gurun (BC Design Workshop); Menno Kooistra (Menno Kooistra Architects)