Grensverleggende plannen voor plattelandsvernieuwing – Architectuur Lokaal

Foto: Reyer Boxem voor Prijsvraag Brood en Spelen

De grote veranderingen van deze tijd spelen zich af op het platteland. Structurele transities zoals de omschakeling naar duurzame energie- en voedselproductie zullen voor een aanzienlijk deel in het landelijk gebied gerealiseerd worden. Wie naar de toekomst kijkt richt de blik op het platteland. In de overtuiging dat in het bundelen van ondernemerszin, ‘boerenslimheid’ en ontwerpkracht een enorme potentie schuilt, hebben de initiatiefnemers van de prijsvraag Brood en Spelen, grondeigenaren en ontwerpers opgeroepen om gezamenlijk vernieuwende ideeën uit te werken voor de opgaven waar het platteland voor staat. Innovatieve plannen die de werelden van productie, biodiversiteit, landschapskwaliteit, duurzaamheid en leefbaarheid met elkaar verbinden en zo een kansrijk perspectief bieden op het platteland. Zestien teams van boeren en andere grondeigenaren werden uitgeroepen tot winnaars van de prijsvraag Brood en Spelen. Samen met ontwerpers maakten zij bijzondere plannen voor de toekomst, die te zien zijn bij de manifestatie Grensverleggers. Wonen werken, leven, met zorg en energie op 29 november in Utrecht.

Beweging
Het platteland is ook op andere vlakken volop in beweging. De bevolking vergrijst en krimpt; de ecologische en cultuurhistorische waarde van het landschap neemt af, terwijl het recreatieve gebruik van het platteland juist sterk groeit. Hier botst de romantische blik met de efficiency van het productielandschap. Het platteland is ook het terrein waar de maatregelen tegen klimaatverandering vorm krijgen, bijvoorbeeld door zonne-akkers, windmolenparken en biomassa-installaties. Energietransitie en de wateropgave kunnen niet in de stad opgelost worden. Deze opgave vraagt om een combinatie van hoogwaardige innovatie en veel ruimte.

Prijsvraag
Floris Alkemade (Rijksbouwmeester) en Berno Strootman (Rijksadviseur voor het Landschap) gingen op zoek naar kansrijke en innovatieve ideeën voor vernieuwing op het platteland, en schreven daartoe de ontwerpprijsvraag Brood en Spelen uit. Zij riepen grondeigenaren in Noord-Brabant, Overijssel en Gelderland op om samen met ontwerpers radicale, realistische en realiseerbare voorstellen uit te werken voor de grote opgaven waar het platteland voor staat. Met Brood en Spelen willen zij vernieuwende ontwikkelingen stimuleren, onder meer door nauwe samenwerking met ontwerpers. Zij kunnen helpen om de ideeën concreet te maken en ervoor zorgen dat het rendement van de innovaties terecht bij de bedenkers zelf terecht komt.  Uit de vele inzendingen voor de prijsvraag is gebleken dat er vele goede ideeën leven onder boeren en andere grondeigenaren.

Hoe gaat het verder met de plannen?
In juli werden de zestien winnaars van de prijsvraag Brood en Spelen bekendgemaakt. Van september 2018 tot en met februari 2019 krijgen de teams de kans hun plannen verder uit te werken en aan te scherpen. Via deze blog zijn de voortgang en mijlpalen van de teams te volgen. De eindmanifestatie vindt begin volgend jaar plaats.

Brood en Spelen
Brood en Spelen is een initiatief van het College van Rijksadviseurs in samenwerking met de provincies Noord-Brabant, Overijssel en Gelderland, de ministeries van BZK en LNV, de Noord-Brabantse Waterschapsbond, het Groen Ontwikkelfonds Brabant BV, ZLTO en de gemeente Deurne. Het initiatief wordt ondersteund door de Waterschappen Rijn en IJssel en Vechtstromen en de 22 gemeenten van de Brabantse Taskforce VAB’s. Diverse partijen leveren als partner een bijdrage in kennis en ondersteuning, zoals Wageningen University & Research en het Kadaster. Architectuur Lokaal werkt mee aan de prijsvraag, die is uitgeschreven aan de hand van Kompas Light Prijsvragen.

Manifestatie Grensverleggers
De manifestatie Grensverleggers. Wonen, werken, leven met zorg en energie vindt plaats op 29 november 2018 in Villa Jongerius, Utrecht. Klik hier voor alle praktische informatie.
Deze manifestatie is de zevende editie van de landelijke manifestatie voor en over (publiek) opdrachtgeverschap en ontwerp, die Architectuur Lokaal traditiegetrouw vierjaarlijks organiseert in het jaar van de gemeenteraadsverkiezingen. Eerdere edities waren Hitte in de delta (2014), Bouwen op ambitie (2010), BOOST – Impuls voor publiek opdrachtgeverschap (2006), Oost West Thuis Best (2004), ORG (1996) en Niet Grijs! (1994). De manifestatie in 2018 wordt mede mogelijk gemaakt door het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en het Ministerie van BZK.