Atlas op tournee in Nederland – Architectuur Lokaal

Jarenlang hebben steden zich kunnen uitbreiden. De kaarten in de Atlas van de verstedelijking in Nederland illustreren de extreme groei in de naoorlogse periode. Sinds 2008 hebben veel gemeenten te maken met stagnatie en krimp. Andere gemeenten groeien wel maar kunnen niet meer uitbreiden en kijken naar mogelijkheden voor inbreidings- en transformatielocaties. Hoe gaan zij om met deze opgaven? Deze opgaven lijken nieuw, maar doen zich al eeuwenlang voor. De Atlas van de verstedelijking in Nederland plaatst zulke ruimtelijke vraagstukken in perspectief. Misschien valt er iets van te leren.

In 2014 publiceerde de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) samen met de TU Delft de Atlas van de verstedelijking in Nederland van Jaap Evert Abrahamse en Reinout Rutte. Centraal staat hierin de vraag: ‘Waarom zien onze steden eruit zoals ze eruitzien?’ De Atlas brengt 1000 jaar stedenbouw in Nederland in beeld en laat zien hoe de steden zich hebben ontwikkeld. Groei en krimp van de 35 grootste steden wordt inzichtelijk gemaakt aan de hand van foto’s, schilderijen en kaarten. Ook thema’s als herbestemming en binnenstedelijke transformaties komen uitgebreid aan bod.

De Atlas is ook bedoeld om cultuurhistorisch en stedenbouwkundig onderzoek te stimuleren, en voorziet beleidsmakers en ontwerpers van informatie bij het opstellen van visies op de toekomstige ontwikkeling van steden. Op verzoek van de RCE organiseert Architectuur Lokaal samen met lokale architectuurcentra een reeks bijeenkomsten in combinatie met een reizende tentoonstelling onder de titel Atlas op tournee. Op deze tournee worden stedelijke opgaven in Delft, Almere, Lelystad, Amersfoort, Deventer, Apeldoorn, Hengelo en Utrecht onder de loep genomen door vertegenwoordigers van gemeenten en erfgoedorganisaties, stedenbouwkundigen en architecten. De auteurs van de Atlas zijn bij de bijeenkomsten aanwezig.

Agenda 2015 van de Atlas op tournee
voorlopig programma

#Delft – Wij maken Delft
De veranderingen van de laatste 20 jaar in Delft liggen voornamelijk binnen de stad, niet meer erbuiten. Na geplande uitbreiding, gaat het nu om herbestemming. Delft bouwt aan een traditie waarin gemeente, bedrijven en bevolking gezamenlijk initiatieven nemen voor de huidige binnenstedelijke opgaven. Met Wij maken Delft richten Delft Design en TOP de aandacht op het hergebruik van de lege – vaak historische – plekken door de burgerinitiatieven in Delft. Welke rol spelen zij in het levendig houden en hergebruiken van de lege plekken in de stad? Met hen wordt de Atlas van de Leegte samengesteld: een inventarisatie van lege plekken in Delft.
Bijeenkomst: 25 maart 2015
Tentoonstelling: 19 maart t/m 12 april 2015, Museum Prinsenhof, Delft
Organisatie: Delft Design en TOP i.s.m. Prinsenkwartier
Informatie: [email protected]

#Almere & Lelystad – Nieuwe steden in de polder; ruimte en leegte Laagbouw in het groen, kindvriendelijke wijken, ruimte en gemak. Dat waren de sleutelbegrippen. Toen werkte het. Almere zou groeien naar 400.000 inwoners. Nu hebben beide steden hun prognoses drastisch moeten bijstellen. De beoogde bevolkingsaantallen blijken fictief. De uitgestrektheid van de nieuwe steden blijken nu een eerder een last dan een luxe. Het aanbod van stedelijke voorzieningen is klein en er is sprake van leegstand. Met nadelige gevolgen voor de stedelijke economie, de sociale dynamiek, de kwaliteit van het wonen. Hoe gaan we hiermee om? Welke lessen zijn er te trekken uit de ontwikkelingen van beide nieuwe steden? Welke stedenbouwkundige opgaven liggen er? Hoe kunnen de rollen van experts en burgers, als het gaat om stedelijke ontwikkeling, beter op elkaar worden afgestemd?

Bijeenkomst: 25 april 2015

Tentoonstelling: 25 t/m 27 april 2015, Schouwburg, Almere, 29 april t/m 18 mei, Nieuwland Erfgoedcentrum, Lelystad
Organisatie: De Kunstlinie/Schouwburg Almere en Stichting ALS i.s.m. en SAM
Informatie: [email protected]

#Amersfoort – De agenda van Amersfoort vanuit historie naar toekomst Amersfoort heeft in korte tijd een enorme groei doorgemaakt. Verwacht wordt dat Amersfoort nog doorgroeit tot ruim 160.000 inwoners in 2040. Toch heeft de crisis ook zijn impact op Amersfoort. Er is stagnatie in de groei te bespeuren, er zijn keuzes gemaakt en er zijn ontwikkelingen te zien waarbij het accent meer is komen te liggen op inbreiding, binnenstedelijke transformatie, herstemming en herontwikkeling. Hoe gaat de gemeente om met toekomstige opgaven? Zit Amersfoort op de goede weg? En welke rol spelen stedenbouw en erfgoed daarbij? Zijn er ruimtelijke keuzes die we zouden moeten heroverwegen?

Bijeenkomst: 20 mei 2015

Tentoonstelling: 20 mei t/m 31 mei 2015, RCE, Amersfoort
Organisatie: FASadE
Informatie: [email protected]

#Apeldoorn, Deventer, Hengelo – Perspectieven voor de binnenstad Centraal staat het toekomstperspectief van de drie binnensteden. De veranderende economische randvoorwaarden en maatschappelijke ontwikkelingen zorgen in alle drie steden voor structurele leegstand in en om de binnenstad. Uitgaande van de gegroeide identiteit van elke stad wordt tijdens een expertmeeting gezocht naar ontwikkelpotenties. In hoeverre wordt het toekomstperspectief van de stad bepaald door de in het verleden ontwikkelde kwaliteiten? Na een gezamenlijke inleiding tijdens een inputsessie gaan lokale experts met architecten en stedenbouwkundigen toekomstscenario’s ontwikkelen voor een actuele opgave, waarbij uitgegaan wordt van de unieke identiteit van elke stad: Deventer als oude Hanzestad, Apeldoorn als woonstad en Hengelo als industriestad.

Bijeenkomst: inputsessie 23 april, outputsessie 30 april 2015

Tentoonstelling: 23 april t/m 17 mei 2015, Rondeel, Deventer
Organisatie: Architectuurcentrum Rondeel
Informatie: [email protected]

#Utrecht – Transformatielocaties Om de groeiende woningbehoefte op te vangen heeft de gemeente Utrecht gebieden in de bestaande stad aangewezen waar woningbouw gerealiseerd mag worden. Hoe er met bestaande stedenbouwkundige structuren en gebouwen wordt omgegaan verschilt per locatie. Op het voormalige Veemarktterrein zijn de oude veemarkthallen gesloopt om plaats te maken voor woningbouw. In het herontwikkelingsplan voor de Spoorzone Tweede Daalsedijk is de intentie uitgesproken in elk geval de historische spoorloodsen te behouden en een nieuwe functie te geven. Welke motieven liggen ten grondslag aan de keuze om historische gebouwen en stedenbouwkundige structuren wel of niet te behouden? De discussie wordt gevoerd aan de hand van vier locaties: De Spoorzone Tweede Daalsedijk, Veemarktterein, het defensieterrein aan het Merwedekanaal en het Prozeeterrein.

Bijeenkomst: 20 juni 2015 (Dag van de Architectuur)

Tentoonstelling: informatie volgt
Organisatie: Architectuurcentrum Aorta
Informatie: [email protected]

Meer over Atlas van de verstedelijking in Nederland zie thoth.nl