Amsterdam – IJburg, Steigereiland – Architectuur Lokaal

Slideshow

Op IJburg besluit de gemeente veel meer ruimte beschikbaar te stellen voor mensen die hun eigen woning willen bouwen – alleen al op Steigereiland zijn er 400 land- en 110 waterkavels.

IJburg, de meest recente uitbreiding van Amsterdam, zal uiteindelijk uit zeven eilanden bestaan met 18.000 woningen en voorzieningen voor 45.000 inwoners. Voor Steigereiland heeft de Projectgroep IJburg  het stedenbouwkundig plan gemaakt. Projectgroep IJburg is een gemeentelijke organisatie waarin  onder meer het Ontwikkelingsbedrijf, de dienst Ruimtelijke Ordening en het Projectbureau zitting hebben. Zelf bouwen was in Amsterdam gedurende de 20e eeuw ongebruikelijk. Pas aan het einde van de jaren negentig van de vorige eeuw stimuleerde de gemeente bij de herontwikkeling van het Oostelijk Havengebied dat bewoners opdrachtgever worden. De Scheepstimmermanstraat is het resultaat hiervan.

Vrijheid en regels op Steigereiland
Vanaf 2003 zijn in de Zuidbuurt van Steigereiland 246 kavels op de markt gebracht voor verschillende vormen van particulier opdrachtgeverschap. De verkoop ervan begint aarzelend door de crisis van 2001 en de daarop volgende economische onzekerheid. Later blijkt dat de aanloopproblemen van tijdelijke aard zijn en dat de vraag naar kavels het aanbod gaat overtreffen. Om ervaring op te doen met particulier  opdrachtgeverschap op grote schaal wijst de gemeente het zuiden van Steigereiland aan als experimentgebied. Als onderdeel van het experiment worden twee deelgebieden welstandsvrij waardoor bewoners zelf kunnen beslissen over het ontwerp van hun huis, de keuze van de gevelmaterialen en de toepassing van kleuren. Wel legt het bestemmingsplan verplichtingen op. Zo gelden per deelgebied een maximale bouwhoogte, breedte en diepte. Om de bouw soepeler te laten verlopen levert de gemeente de kavels inclusief fundering en aansluiting op nutsvoorzieningen.

Waterwoningen
Een aparte categorie vormen de waterkavels, waar een deel in particulier opdrachtgeverschap is gerealiseerd. De eerste 38 kavels zijn in 2006 verkocht. Het is nog onbekend wanneer de laatste 62 kavels zullen worden aangeboden. De gemeente stelt geen eisen aan de architectuur van het ontwerp van deze waterwoningen. Er is wel een bouwenveloppe met voorwaarden voor het te bebouwen oppervlak, de hoogte en de diepte van de waterwoning.

Resultaat
Wie in 2011 door de buurt loopt, ziet dat de verschillende stedenbouwkundige regels hebben geleid tot zeer diverse straten. Waar de woningen zijn geschakeld, ontstonden doorlopende wanden van uiteenlopende architectuur. In de kleinere zijstraten zijn de vrijstaande woningen groot in verhouding tot de kavel. Bewoners bouwen vaak tot het toegestane maximum. Naast individuele opdrachtgevers zijn ook enkele groepen in actie gekomen.