Nagele 'off the grid': plan Nagele in Balans wint prijsvraag Energielab Nagele – Architectuur Lokaal

Team Nagele in Balans: Margret Drok (Sacon), Jaap Kuin (Hogeschool Windesheim), Ad Hoogers (BOOM-Hoogers), Pieter Klep (Innax Gebouw & Omgeving), Khing Go (Innax Gebouw & Omgeving), Roel Vogelzang (Sacon) – (niet iedereen staat op de foto)

Vanmiddag maakten Leen Verbeek (Commissaris van de Koning in de provincie Flevoland) en Dirk Sijmons (juryvoorzitter van de prijsvraag Energielab Nagele) het resultaat bekend van de ontwerpprijsvraag Energielab Nagele. Deze prijsvraag werd in september uitgeschreven op initiatief van bewoners van Nagele, verenigd in de Coöperatieve Vereniging Energiek Nagele.
De jury wees het plan ‘Nagele in Balans’ van het ontwerpteam onder aanvoering van Margret Drok (Sacon) uit Zwolle, unaniem aan als winnaar van de prijsvraag. “Iedereen mag de handen dichtknijpen met een plan dat, met behoud van de ruimtelijke patronen en de gevoelige architectuur van Nagele, slaagt in een bijna onzichtbare energietransitie van woningen die indertijd voor een dubbeltje werden gebouwd. Het plan is op korte termijn uitvoerbaar. Dat het Nagele binnen afzienbare termijn off the grid hoopt te brengen is groot voordeel ten opzichte van andere plannen,” aldus de jury. De dorpsbewoners kozen ook voor dit plan, dat op het meeste draagvlak in het dorp kan rekenen. De vier plannen en het juryrapport zijn hiernaast te lezen.

Energiek Nagele schreef de prijsvraag uit in haar zoektocht naar inspirerende en betekenisvolle oplossingen op het gebied van duurzame energie, waarbij Nagele opnieuw als experimentdorp en proeftuin werd aangeboden. “We hopen daarmee ons dorp een kwaliteitsimpuls te geven, door opnieuw ruimte te bieden aan het experiment, en Nagele zo uit te laten groeien tot een duurzaam en energieneutraal dorp waarin het prettig is (en blijft) om te wonen. Bovendien kan Nagele op deze manier een bescheiden bijdrage leveren aan mogelijke oplossingen op het gebied van duurzaamheid en klimaat. Daarmee helpen we het dorp én helpen we de omslag naar een duurzame samenleving te versnellen en te vernieuwen,” luidde de oproep van Rutger Bergboer, voorzitter van Energiek Nagele.

Bijeenkomst bewoners
In de tweede ronde van de prijsvraag hadden de vier ontwerpteams, die de jury in de eerste ronde van de prijsvraag had geselecteerd, hun visies uitgewerkt tot een plan.
Nadat de jury unaniem haar keuze voor het winnende plan had gemaakt, informeerde Rutger Bergboer de jury over de reacties op de plannen die Energiek Nagele enkele dagen eerder in een interne bijeenkomst met bewoners van Nagele had bekeken en besproken. De voorkeur van de bewoners bleek dezelfde te zijn als die van de jury.

De vier plannen

Nagele in Balans
Margret Drok (Sacon), Jaap Kuin (Hogeschool Windesheim), Ad Hoogers (BOOM-Hoogers), Pieter Klep (Innax Gebouw & Omgeving), Khing Go (Innax Gebouw & Omgeving), Roel Vogelzang (Sacon)
In dit plan zijn bestaande systemen (HoCoSto) en technieken (folie uit de wegenbouw) ingezet om te laten zien dat een betaalbare energieneutrale wijk kan worden gemaakt in Nagele. Hiervoor heeft Nagele voldoende daken. Met dit voorstel wil het team bovendien aantonen dat het mogelijk is om Nagele weer op de kaart te zetten door de ingrepen onzichtbaar te laten zijn. De uitwerking van de visie concentreert zich op de Karwijhof en op Museum Nagele. De ingrepen die zijn voorgesteld, kunnen elders in het dorp zichtbaar gemaakt worden.

Nagele, VIERT!
Martijn de Gier (kbng architectuur | stedebouw | restauratie); ondersteuning van: stichting WarmBouwen (PHPP), Duratherm (warmtepomp, bronnen), Ouwehand bouw (bouwkundig), Bouwdynamica (bouwfysica), Comm.art (community making theater)
Voorgesteld wordt een prudente oplossing waarbij de bestaande woningen niet teveel worden aangepast. Het plan beoogt ook stimulering van ontmoetingen om te komen tot werkelijk contact met de buren, met als meest concrete uitwerking een gemeenschappelijke schuur. De bedoeling is dat het plan wordt uitgevoerd door gezamenlijke inspanning van bewoners en met inzet van een community maker. Hiertoe is een proces ontworpen met meerdere werkgroepen.

Poldervonk: een blakend algenbaken
David Huijben, Abel Coenen, Koen Steegers
In de uitwerking van de visie is de aandacht geconcentreerd op algenteelt. Daarmee wordt ingespeeld op de belangrijke vraag, hoe energie kan worden geoogst op een manier die ecologisch verantwoord is. Het idee van algenteelt op zichzelf is jong maar niet nieuw. De vernieuwing in dit plan zit in de uitvinding van een drijvende mat waarop algen kunnen worden gekweekt. De algenmatten worden in nieuw te graven waterlopen gelegd in gebieden die het sterkst dalen en daardoor het natste zijn. Aan agrariërs in deze gebieden wordt een geleidelijke transitie naar algengroei geboden. Het plan voorziet in een verdienmodel met onder meer een bierbrouwerij als sociaal-maatschappelijke onderneming.

Terug Naar de Toekomst
Olv Klijn, Eric Frijters (FABRICations), Auguste van Oppen, Evert Klinkenberg (BETA Office for Architecture and the City)
Dit team heeft de culturele dimensie van de energieopgave gezocht. Voorgesteld wordt een concentratie op organisch restafval als energiebron waar het dorp profijt van kan hebben. Een groot ruimtelijk plan biedt ontwikkelmogelijkheden aan innovatieve bedrijven die een nieuwe business case kunnen bouwen op restmaterialen van landbouwproducten. De inzending illustreert de behoefte aan dat ruimtelijke plan. Een groter plan is ook nodig voor de isolatie van de delicaat vormgegeven woningen; de bestaande pakketten zijn hiervoor, aldus de makers, niet geschikt.

Feestelijke bijeenkomst
Bij de feestelijke bekendmaking in MFC Het Rietveld in Nagele lichtte juryvoorzitter Dirk Sijmons (o.a. vm. Rijksadviseur Landschap) de opgave van de energietransitie in brede zin toe, waarna wethouder Andries Poppe van de gemeente Noordoostpolder, sprak over duurzame energie in Nagele. Daarna presenteerden de vier ontwerpteams hun plannen. Een korte beschrijving van de plannen, met de samenstelling van de teams kunt u hieronder lezen; de volledige inzendingen en het juryrapport, met alle informatie over het verloop van de prijsvraag en het oordeel van de jury, kunt u hiernaast downloaden.
Naast Dirk Sijmons bestond de jury uit Pi de Bruijn (architect, partner ArchitectenCie), Stefan Davids (bewoner Nagele, lokaal ondernemer), Kees Duijvestein (adviseur TVDH Architecten, em. hoogleraar Duurzame Ontwikkeling in de Gebouwde Omgeving TU Delft), Anneke Keur (bewoner Nagele) en Leen Verbeek (Commissaris van de Koning in de provincie Flevoland).

Winnaar en vervolg
Tenslotte maakte Leen Verbeek bekend dat het plan ‘Nagele in Balans’ de winnaar van de prijsvraag is geworden. De inzenders van dit plan ontvangen € 16.000; de drie teams die op de tweede plaats zijn geëindigd elk € 8.000 (excl. btw). Bij de prijsuitreiking werd aan alle vier teams een spade uitgereikt, die symbool staat voor de pioniersgeest van de Nagelezen.
Het resultaat van de prijsvraag is gepubliceerd op TenderNed.
De ambitie van Energiek Nagele is om uitvoering van de ideeën mogelijk te maken, ook al kan de coöperatie niet zelf als opdrachtgever optreden. Daarom zal Energiek Nagele met de partners, ontwerpers en potentiële opdrachtgevers op zoek gegaan naar de benodigde fondsen en/of financiering, om realisatie van de plannen mogelijk te maken. De voortgang zal te volgen zijn op website van Energiek Nagele.

Partners Energiek Nagele voerde de prijsvraag uit met de volgende partners: Vereniging Dorpsbelang Nagele, Ondernemersvereniging Nagele, Museum Nagele, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Gemeente Noordoostpolder, Provincie Flevoland, Vereniging Hendrick de Keyser, Waterschap Zuiderzeeland en Woningcorporatie Mercatus.

Architectuur Lokaal organiseerde de prijsvraag conform Kompas light Prijsvragen; secretaris van de jury was Cilly Jansen, m.m.v. Stef Bogaerds en Tom Prins.